Czy fabuła "Skrzypka na dachu" może mieć coś wspólnego historią Chorzel?

Jak wiemy, głównym bohaterem spektaklu jest mleczarz????Tewje, ojciec pięciu córek, który próbuje chronić żydowskie tradycje. Okazuje się, że mieszkańcy Chorzel doskonale je znali, ponieważ Żydzi stanowili znaczną część społeczności chorzelskiej, a w pewnym momencie nawet jej większość. Poniżej przedstawiamy kilka informacji na ten temat

Żydzi zaczęli osiedlać się w Chorzelach w końcu XVIII wieku 

•  w okresie Księstwa Warszawskiego, w 1811r., władze podjęły próbę utworzenia rewiru żydowskiego, jednak klęska wojsk francuskich w Rosji przekreśliła te plany 
•  w XIX w. Żydzi zaczęli zakładać niewielkie zakłady przemysłowe, pojawiła się garbarnia, zegarmistrz, wytwórnia kotłów, browar, młyn, kaszarnia 
•  miejscowi Żydzi zajmowali się również handlem, zarówno legalnym, jak i nielegalnym. Korzystając z pogranicznego położenia, legalnie eksportowano materiały drewniane, drób, nabiał, suszone grzyby, warzywa, owoce, otręby.  Nielegalnie szmuglowano z Niemiec węgiel, wyroby ze srebra, koronki, szale, zaś w drugą stronę słynną sacharynę 
•  na przełomie lat 20. i 30. XIX w. ukształtował się kahał, społeczności żydowskiej służyła duża drewniana synagoga i cmentarz, a także cheder 
•  w 1905 r. w Chorzelach mieszkało już 2301 Żydów (57% wszystkich mieszkańców),
•  przed I wojną światową powstała w Chorzelach żydowska Kasa Spółdzielcza
•  po wybuchu wojny Rosjanie wysiedlili z Chorzel ludność żydowską, część z nich powróciła,
•  w okresie międzywojennym Żydzi mieli swojego przedstawiciela we władzach miejskich
•  po wybuchu II wojny światowej, wszyscy Żydzi, z wyjątkiem 3 rodzin, opuścili Chorzele, ale część z nich wkrótce wróciła. Niemcy zaczęli koncentrować tu Żydów z okolicznych miejscowości, utworzono otwarte getto. Żydzi byli stopniowo wywożeni do innych gett, m.in. w Makowie Mazowieckim, Legionowie czy Węgrowie, w przeważającej części kończąc swoje życie w obozach zagłady w Treblince i Oświęcimiu 

Warto znać historię, która - jak widać- niejednokrotnie pokazuje swoje nieco zaskakujące oblicze. Po krótkiej lekturze tym serdeczniej zapraszamy na nasze wydarzenie - spektakl muzyczny, którego fabuła jest nam bliższa, niż mogłoby się to wydawać na pierwszy rzut oka 

Na załączonej fotografii z zakończenia roku szkolnego 1938/39 zaznaczony jest honorowy obywatel Chorzel pochodzenia żydowskiego, David Fiszerung, który urodził się w Chorzelach i przetrwał wojnę.

(TPCh)